Rękawice ochronne stanowią istotny element wyposażenia bhp osób pracujących w warunkach, w których są narażone na różnego typu zagrożenia. Także rękawice robocze znajdują zastosowanie przy wykonywaniu pracy o mniejszym stopniu ryzyka uszkodzenia dłoni i rąk. Wymagane właściwości konkretnego rodzaju rękawic ochronnych zawarte są w oddzielnych normach. Natomiast wymagania ogólne, procedury badań oraz zasady znakowania wszystkich typów rękawic przedstawia norma PN-EN ISO 21420:2020-09.
Kategorie rękawic ze względu na stopień ochrony
Rękawice ochronne można podzielić na następujące kategorie związane z poziomem zagrożenia:
- I kategoria – rękawice o dość prostej konstrukcji, które stosuje się w przypadku minimalnego ryzyka. Ich celem jest głównie ochrona przed powierzchownym uszkodzeniem naskórka, środkami czyszczącymi, które nie mają silnego działania, przed słabymi drganiami, a także czynnikami atmosferycznymi (oprócz ekstremalnych). W związku z tym są to najczęściej rękawice do sprzątania, pracy w ogrodzie, na gospodarstwie oraz zwykłe rękawice robocze. Produkty z tej kategorii muszą spełniać podstawowe wymagania dla rękawic ochronnych.
- II kategoria – rękawice ochronne przydatne w warunkach, w których występuje średnie ryzyko. Są odporne na przedarcie, przekłucie, ścieranie czy przecięcie. Zazwyczaj zaliczają się do nich rękawice dla spawaczy, antywibracyjne, do prac ze średnio stężonymi roztworami kwasów i zasad. Podlegają oznakowaniu, a także muszą otrzymać akredytację od jednostki notyfikowanej, która wystawia certyfikat.
- III kategoria – rękawice ochronne, których używa się w sytuacji wysokiego ryzyka wystąpienia groźnego uszkodzenia ciała. Chronią przed promieniowaniem jonizującym, wysokim napięciem, stężonymi substancjami chemicznymi czy przed ekstremalnymi temperaturami. Rękawice ochronne z tej kategorii muszą być testowane i certyfikowane, a ich dobór powinien być zatwierdzany przez inspektora bhp.
Rękawice ochronne a rodzaj zagrożenia
Ze względu na rodzaj zagrożenia można dokonać podziału na rękawice:
- Chroniące przed czynnikami mechanicznymi
- Chroniące przed zagrożeniami chemicznymi i biologicznymi
- Zabezpieczające przed niską temperaturą
- Do stosowania w atmosferze zagrożonej wybuchem
- Chroniące przed wysoką temperaturą
- Elektroizolacyjne
- Antywibracyjne
- Spawalnicze
- Antystatyczne
- Kriogeniczne
Właściwości wybranych rękawic ochronnych
Rękawice chroniące przed czynnikami mechanicznymi
Normy dotyczące tego rodzaju rękawic ochronnych zostały zawarte w PN-EN 388+A1:2019-01. Rękawice te muszą zapewniać ochronę przed co najmniej jednym z takich zagrożeń, jak:
| Parametr | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Poziom 4 | Poziom 5 |
| a – odporność na ścieranie (liczba cykli) | 100 | 500 | 2000 | 8000 | – |
| b – odporność na rozcinianie (Coup Test -wskaźnik) | 1,2 | 2,5 | 5,0 | 10,0 | 20,0 |
| c – odporność na rwanie [N] | 10 | 25 | 50 | 75 | – |
| d – odporność na przekłucie [N] | 20 | 60 | 100 | 150 | – |
Dodatkowo występuje także:
| Parametr | A | B | C | D | E | F |
| Odporność na przecięcie wg PN-EN ISO 13997 [N] | 2 | 5 | 10 | 15 | 22 | 30 |
| Parametr | Poziom P | |||||
| Odporność na uderzenie wg PN-EN 13594 | TAK |
Rękawice chroniące przed niską temperaturą
Są to rękawice ochraniające skórę dłoni przed temperaturą do -50°C. Zimno może być powiązane z warunkami klimatycznymi lub działalnością przemysłową. Norma PN-EN 511 informuje o trzech parametrach, które odnoszą się do tego typu rękawic ochronnych:
– odporność na zimno konwekcyjne (wyrażana poprzez izolacyjność cieplną) – poziom jakości od 0 do 4,
– odporność na zimno stykowe (wyrażane poprzez opór cieplny) – poziom jakości od 0 do 4,
– przenikalność wody – poziom jakości od 0 do 1, gdzie: 0 – woda przenika po 30 minutach kontaktu lub 1 jeśli woda nie przenika.
Rękawice antywibracyjne
Są to rękawice kategorii III zgodne z normą PN-EN ISO 10819. Wykorzystuje się je do prac z urządzeniami, które wytwarzają drgania. Głównie stosowane są w budownictwie oraz podczas wykonywania prac drogowych i ziemnych. Ich użytkownikami są pracownicy obsługujący wiertarki, drążarki czy młoty. Tego typu rękawice chronią także przed wilgocią i niską temperaturą, które wraz z drganiami mogłyby spowodować jeszcze większe urazy zdrowotne. Podsumowując, takie rękawice ochronne odgrywają bardzo istotną rolę w celu ograniczenia ryzyka wystąpienia problemów naczyniowo-nerwowych u operatorów urządzeń wibracyjnych.
Rękawice elektroizolacyjne
Ich zadaniem jest ochrona rąk przed porażeniem prądem elektrycznym. Na podstawie normy PN-EN 60903:2006 wyróżnia się sześć klas tego rodzaju rękawic ochronnych, gdzie każdej z nich przyporządkowana jest inna wartość napięcia prądu, jaką rękawica elektroizolacyjna musi wytrzymać w trakcie badania. Wyróżnia się rękawice kompozytowe oraz izolacyjne. Rękawice kompozytowe występują samodzielnie, bez dodatkowych rękawic. Natomiast rękawice izolacyjne stosuje się łącznie ze skórzanymi rękawicami ochronnymi, które mają chronić rękę przed czynnikami mechanicznymi.
Dodatkowo wyróżnia się pięć kategorii rękawic do pracy pod napięciem elektrycznym, w zależności od cech, jakie posiadają. Można wyróżnić ochronę przed kwasami (kategoria A), olejem (H), ozonem (Z), bardzo niską temperaturą (C) oraz ochronę przed kwasem, olejem i ozonem (R).
Rękawice spawalnicze
Wykorzystywane w przemyśle metalurgicznym i mechanicznym. Stosuje się je w celu ochrony przed:
– poparzeniem spowodowanym krótkim kontaktem z płomieniem,
– odpryskami rozgrzanego metalu,
– promieniowaniem UV i ciepłem konwekcyjnym.
Co więcej, na podstawie normy PN-EN 12477 wyróżnia się także:
– typ A – więcej właściwości ochronnych (prace spawalnicze metodą MIG/MAG i MMA)
– typ B – przewaga właściwości manualnych nad ochronnymi (prace spawalnicze metodą TIG)
– typ A/B – spełnia wymagania obu typów
Należy zwrócić uwagę, że rękawice „typu spawalniczego” nie są tożsame z rękawicami spawalniczymi. Z reguły nazwa odnosi się jedynie do zbliżonego wyglądu, a nie cech ochronnych.
Rękawice antyprzecięciowe
Nazywane są w ten sposób rękawice ochronne o wysokim parametrze (3-5) wytrzymałości na przecięcie. Używane są podczas obróbki metalu, szkła, papieru oraz w innych sytuacjach, gdzie pracownicy mają kontakt z elementami o ostrych krawędziach. Rękawice te spełniają wymagania określone w normie PN-EN 388+A1:2019-01, która odnosi się do wszystkich rodzajów rękawic ochronnych w zakresie oddziaływań mechanicznych oraz fizycznych.
Dobór rękawic bhp na podstawie materiału
Zarówno te, które chronią przed poważnymi urazami dłoni, jak i rękawice robocze należy dopasować zgodnie z wykonywanymi czynnościami oraz istniejącymi zagrożeniami. Ze względu na użyty materiał można wyróżnić m.in.:
Rękawice z tkanin lub dzianin bawełnianych bądź syntetycznych
Dodatkowo od strony chwytnej mogą być powleczone gumą lub nitrylem, dzięki czemu unika się efektu ślizgania. Tego typu rękawice bhp są odporne na rozerwanie oraz ścieranie. Zapewniają ochronę przed niską lub wysoką temperaturą (oprócz ekstremalnych) oraz przed łagodniejszymi środkami chemicznymi i czynnikami mechanicznymi. Przede wszystkim ochraniają naskórek przed obtarciem i zadrapaniami. W związku z tym sprawdzają się przy ręcznym transporcie w przemyśle spożywczym, handlu, przy pracy na budowie, a także w ogrodnictwie.
Rękawice skórzane
Zazwyczaj wyposażone są w przedłużony mankiet, który może sięgać do przedramienia. Dzięki temu chroniona jest także ręka, a nie sama dłoń. Takie rękawice są wytrzymałe i bardzo odporne na przetarcia. Chronią skórę przed oparzeniem i obtarciem. Nadają się do prac w budownictwie czy mechanice. Sprawdzają się w sytuacji, gdy pojawia się ryzyko iskrzenia, jak na przykład podczas spawania.
Rękawice z przędzy z rdzeniem metalowym oraz rękawice z metalowych elementów
Głównym zadaniem takich rękawic jest ochrona przed przecięciem skóry rąk oraz samej ręki. Tego typu rękawice ochronne stosowane są często w przemyśle mięsnym do wykrawania i porcjowania mięsa, a także podczas rozbioru tusz mięsnych. Również używane są w przemyśle papierniczym, skórzanym, tekstylnym czy tworzyw sztucznych.
Rękawice z dzianiny pętelkowej, bawełnianej
Ich zadaniem jest ochrona dłoni przed wysoką temperaturą. Dodatkowo chronią także przed czynnikami mechanicznymi. Służą do przenoszenia gorących przedmiotów, a stosowane są w przemyśle piekarniczym, cukierniczym, a także oponiarskim i gumowym.
Rękawice gumowe
Zazwyczaj wyposażone są w dłuższy mankiet. Charakteryzują się elastycznością, miękkością, a także wytrzymałością na różnego rodzaju uszkodzenia, jak na przykład przekłucie. Ich zadaniem jest ochrona skóry przed detergentami czy drobnoustrojami. Sprawdzają się podczas przelewania rozcieńczonych kwasów i zasad. Tego rodzaju rękawice robocze są bardzo popularne w pracach związanych z ogrodnictwem.
Rękawice nitrylowe
Wykonane są z kauczuku nitrylowego. Przede wszystkim charakteryzują się bardzo dużą wytrzymałością na wszelkie uszkodzenia mechaniczne. Cechują się większą trwałością niż artykuły wykonane z lateksu lub winylu. Co więcej, są bardziej odporne na czynniki chemiczne niż rękawiczki lateksowe. Stanowią również alternatywę dla osób uczulonych na lateks. Są jednak mniej elastyczne, więc mogą uciskać w przypadku wielogodzinnej pracy. Stosowane są w laboratoriach jako, że są odporne na działanie kwasów bądź rozpuszczalników organicznych. Sprawdzą się także w kontakcie ze smarami czy olejami.
Rękawice winylowe
Są to rękawice bhp jednorazowe, które mogą być stosowane przez osoby z alergią na lateks. Nie przylegają zbyt ciasno do skóry, co może dla niektórych okazać się bardziej komfortowe. Nie są zbyt wytrzymałe lecz nadają się do prac związanych z przygotowywaniem żywności w przemyśle spożywczym lub gastronomii.
