W wielu miejscach, w których wykonuje się różnego rodzaju pracę – zawodową czy też prywatnie bądź hobbystycznie – jest się narażonym na oddziaływanie czynników niebezpiecznych dla zdrowia i życia. Dlatego tak ważne jest posiadanie przynajmniej minimalnej wiedzy na temat pierwszej pomocy w przypadku określonych zdarzeń, takich jak nagłe oparzenie czy porażenie prądem. Przed przystąpieniem do danych czynności powinno się dokładnie rozważyć, jakie wyposażenie bhp oraz odzież ochronną należy zastosować, aby zapobiec ewentualnemu wypadkowi.
Oparzenie termiczne i chemiczne
Oparzenia można podzielić na termiczne oraz chemiczne. Stopień uszkodzeń związanych z oparzeniami termicznymi zależy od temperatury oddziałującego czynnika, a także jego rodzaju, jak i czasu działania. Temperatura wewnątrz skóry, która została oparzona, a także pod nią, pozostaje podwyższona przez dłuższy czas. Oznacza to, że komórki ciała w dalszym ciągu są uszkadzane. Dlatego jak najszybciej trzeba odprowadzić z nich ciepło poprzez polewanie oparzonego miejsca przez ok. 20 – 30 minut wodą o temperaturze ok. 20 °C. Następnie powinno się zabezpieczyć oparzoną część ciała jałowym lub hydrożelowym opatrunkiem.
W sytuacji, w której doszło do oparzenia chemicznego, należy przede wszystkim jak najszybciej zdjąć odzież roboczą, która miała styczność ze szkodliwą substancją. Środki chemiczne szybko bowiem obejmują swoim zasięgiem całe ubranie. W przypadku kontaktu substancji z większą powierzchnią ciała, należy zaprowadzić poszkodowanego pod prysznic ratunkowy. Urządzenie to jest wyposażone w element, który miesza ciepłą i zimną wodę, dzięki czemu utrzymywana jest jej prawidłowa temperatura.
Zapobieganie oparzeniom
W warunkach, w których istnieje ryzyko oparzenia termicznego lub chemicznego, należy korzystać z zabudowanej odzieży ochronnej, w tym długich spodni roboczych. Istotną kwestią jest dobór właściwych rękawic ochronnych oraz obuwia bhp. Często stosowane są skórzane rękawice robocze posiadające przedłużony mankiet, dzięki czemu chroniona jest nie tylko sama dłoń lecz również ręka. Skórzane rękawiczki ochronne zapobiegają oparzeniom oraz otarciom. Sprawdzają się m.in. tam, gdzie pojawia się ryzyko iskrzenia. Podczas spawania należy stosować specjalne rękawice spawalnicze, które chronią przed poparzeniem spowodowanym krótkim kontaktem z płomieniem, odpryskami rozgrzanego metalu oraz ciepłem konwekcyjnym.
W przypadku zagrożenia związanego z oparzeniem chemicznym, warto stosować gumowe rękawiczki ochronne wyposażone w dłuższy mankiet. Sprawdzają się podczas przelewania różnego rodzaju kwasów i zasad. Tego rodzaju rękawice robocze charakteryzują się dużą wytrzymałością na wszelkie uszkodzenia.
Buty ochronne stosowane w warunkach, w których istnieje ryzyko oparzenia termicznego muszą być odporne na możliwe zapalenie oraz żarzenie. Powinny wykazywać się dużą izolacyjnością cieplną. Materiały z których zostały zrobione, nie mogą kurczyć się w wyniku wysokiej temperatury, a podeszwy butów roboczych nie powinny się topić, zwęglać bądź pękać w wyniku styczności z nagrzaną powierzchnią.
Porażenie prądem
Porażenia stanowią jedno z większych niebezpieczeństw, które mogą skutkować oparzeniem, zatrzymaniem pracy serca, a w najgorszym przypadku śmiercią. Z reguły krótkotrwała ekspozycja na prąd o napięciu do 1kV nie stanowi zagrożenia lecz jeśli się przedłuża, może doprowadzić do zgonu. Dlatego tak istotne jest jak najszybsze uwolnienie poszkodowanego spod działania prądu lecz należy pamiętać przy tym o zachowaniu jak największej ostrożności.
Uwalniając osobę porażoną prądem, nie należy jej dotykać zanim nie zostanie odłączona od źródła prądu. Warto użyć gumowych rękawic ochronnych, aby nie narazić się na porażenie. Należy sprawdzić, czy poszkodowany jest przytomny i czy oddycha, a następnie zadzwonić po pomoc. W dalszej kolejności wykonuje się standardowe czynności związane z pierwszą pomocą, w zależności od stanu osoby poszkodowanej.
Zapobieganie porażeniu prądem elektrycznym
W celu zminimalizowania ryzyka obrażeń spowodowanych porażeniem prądem elektrycznym, należy używać rękawic elektroizolacyjnych. Istnieje sześć klas tego rodzaju rękawic ochronnych, gdzie każdej z nich przyporządkowuje się inną wartość napięcia prądu, jaką rękawica elektroizolacyjna musi wytrzymać w trakcie badania. Wyróżnia się rękawice kompozytowe, które występują samodzielnie oraz izolacyjne, stosowane łącznie ze skórzanymi rękawicami ochronnymi, które mają chronić rękę przed czynnikami mechanicznymi.
Istotne jest także stosowanie obuwia bhp antyelektrostatycznego. Noszone jest wówczas, gdy należy zmniejszyć możliwość naładowania elektrostatycznego za pomocą odprowadzenia ładunków w sytuacji, gdy może dojść do porażenia elektrycznego.
Odmrożenie
Powstaje na skutek oddziaływania na skórę niskiej temperatury. Poziom odmrożenia zależny jest od temperatury oraz czasu, podczas którego skóra jest wystawiona na działanie niskiej temperatury. Co więcej, skutki działania mrozu mogą zostać nasilone w wyniku obecności wiatru oraz wilgotności powietrza. Tak samo jak w przypadku oparzeń, można wyróżnić poszczególne stopnie odmrożenia, gdzie najniższy cechuje się pieczeniem, bladością, obrzękiem, drugi stopień związany jest z wystąpieniem pęcherzy, następny stanowi martwica powierzchowna, a ostatni to martwica głęboka.
Osobę poszkodowaną należy przede wszystkim przenieść do ciepłego pomieszczenia. Ważne jest, aby nie było w nim gorąco. Następnie konieczne jest ściągnięcie zimnej i mokrej odzieży roboczej. W przypadku odmrożenia palców, najlepiej jest zanurzyć je w ciepłej (lecz nie gorącej) wodzie o temperaturze ok. 30 oC, a po pewnym czasie ok. 36 oC. Można także zastosować ciepłe opatrunki. Jeśli skóra pokryta jest pęcherzami, należy użyć suchych opatrunków. Nie wolno przekłuwać pęcherzy, podawać gorących napojów, alkoholu ani masować bądź nacierać ciała. Po ociepleniu odmrożonych części, należy położyć je wyżej i przykryć kocem lub innym materiałem. Konieczne jest zdiagnozowanie stopnia odmrożenia przez lekarza.
Zapobieganie odmrożeniom
Pracownikom należy zapewnić odzież roboczą, która dostosowana jest do warunków otoczenia. Podczas wykonywania pracy w niskich temperaturach, konieczne jest stosowanie kurtek roboczych zimowych, a także ocieplanych spodni roboczych, które zapobiegają wychłodzeniu organizmu. Bardzo podatne na odmrożenia są palce u rąk i stóp. Z tego powodu obowiązkowym elementem wyposażenia bhp w takich warunkach są specjalne rękawice ochronne, które ochraniają skórę dłoni przed temperaturą do -50°C. Normy odnoszące się do tego rodzaju rękawic ochronnych, informują o trzech parametrach, jakimi powinny się charakteryzować, a mianowicie o odporności na zimno konwekcyjne (poziom jakości od 0 do 4), odporności na zimno stykowe (poziom jakości od 0 do 4) oraz przenikalności wody (0 – woda przenika po 30 minutach kontaktu lub 1 jeśli woda nie przenika).
Oprócz rękawic ochronnych, istotny jest wybór odpowiedniego obuwia roboczego. Buty ochronne zabezpieczające przed zimnem muszą zostać wykonane z odpowiednich materiałów. Należy zwrócić uwagę na to, iż o ciepłochłonności butów bhp decyduje „najchłodniejszy” element. Tym samym ważne jest zapewnienie prawidłowej ciepłochonności zarówno cholewki, jak i spodu. Buty robocze chroniące przed zimnem to najczęściej trzewiki oraz skórzane buty bhp, które ocieplane są sztucznym futrem bądź też buty filcowo-gumowe oraz filcowo-tworzywowe.
Ciało obce w oku
Szczególnie niebezpieczne jest wniknięcie do oka odprysków metali czy drzazg, które mogą uszkodzić rogówkę. Jeśli ciało obce znajduje się w worku spojówkowym, można spróbować wypłukać je przy pomocy wody. Wypłukiwanie pyłu powinno potrwać dłużej niż 15 minut. Jeżeli jednak ciało obce zostało wbite, poszkodowany powinien mieć zasłonięte obie gałki oczne i starać się nimi nie ruszać. W takim przypadku wymagana jest pomoc lekarska. W razie dostania się do oka wapna, należy na sucho usunąć jego cząstki, dzięki czemu minimalizuje się ryzyko poparzenia.
Zagrożeniem związanym z narządem wzroku jest także tzw. „porażenie łukiem elektrycznym”, który może pojawić się podczas spawania. Zazwyczaj do porażenia dochodzi na skutek nieodpowiedniego korzystania z okularów ochronnych, gogli czy maski. Najczęstsze objawy to światłowstręt, zaburzenia widzenia oraz bóle w okolicach gałki ocznej. Poszkodowanemu należy przyłożyć do powiek zimne okłady i przetransportować do lekarza.
Zapobieganie uszkodzeniom narządu wzroku
Wyposażenie bhp mające na celu ochronę oczu stanowią przede wszystkim okulary ochronne oraz gogle. Poszczególne rodzaje charakteryzują się odmiennymi właściwościami. Okulary ochronne zabezpieczające przed uszkodzeniami mechanicznymi należy dobierać na podstawie stopnia ochrony, jaki posiadają, a który zależny jest od wytrzymałości mechanicznej okularów bhp. W przypadku zagrożenia związanego wyłącznie z uderzeniami ciał stałych, czasami stosuje się także siatkowe środki ochrony w postaci okularów, gogli oraz osłon twarzy.
W sytuacji występowania w miejscu pracy pyłów, nie należy stosować okularów ochronnych lecz gogle bądź osłonę twarzy. Okulary ochronne nie są bowiem szczelne. Gogle powinny posiadać wentylację pośrednią, która zapobiega przedostawaniu się pyłów. Bardzo ważne jest odpowiednie dopasowanie gogli w taki sposób, aby jak najlepiej przylegały do skóry.
