Spawanie wiąże się z możliwością wystąpienia poważnych zagrożeń w postaci pożaru, oparzenia ciała czy też chorób dróg oddechowych związanych ze wdychaniem szkodliwego dymu spawalniczego. Dlatego niezwykle istotny jest dobór właściwej odzieży ochronnej, a także sprzętu, takiego jak rękawice, maski, a także okulary ochronne. Odzież roboczą i sprzęt należy dopasować do konkretnych warunków pracy oraz określonej metody spawania.
Spawacz a spawalnik
Choć z pozoru nazwy te mogą wydawać się bardzo podobne, należy mieć świadomość, że są to dwa odmienne stanowiska pracy. Spawacz to pracownik fizyczny, który związany jest przede wszystkim z branżą metalową. Zajmuje się spawaniem elementów z których zbudowane są różnego rodzaju maszyny urządzenia czy też budynki. Jego praca polega na stapianiu brzegów metalu w taki sposób, aby można było połączyć określone elementy.
Spawalnik to natomiast osoba, która pracuje umysłowo. Posiada wiedzę z zakresu technologii spawania. Powinna znać specyfikę określonych materiałów, metod spawania oraz wykorzystywanego sprzętu. Pomimo tego wcale nie musi posiadać uprawnień spawacza ani wykonywać takiej pracy w praktyce. Spawalnik kontroluje i usprawnia wszelkie procesy związane ze spawaniem, jakie mają miejsce w danym przedsiębiorstwie.
Zagrożenia związane z wykonywaniem pracy spawacza
Konkretne metody spawania niosą za sobą określone ryzyko. Jednak najczęściej prace tego rodzaju wiążą się z możliwością wystąpienia pożaru, a także oparzenia. Do zagrożeń z którymi mają do czynienia spawacze, można zaliczyć:
- Poparzenia gorącym metalem, które związane jest ze spawaniem łukiem elektrycznym.
- Zbyt duża ekspozycja na promieniowanie UV, które występuje w trakcie spawania łukiem elektrycznym.
- Wystąpienie pożaru oraz wybuchu gazów uwalniających się podczas spawania gazowego.
- Wdychanie szkodliwych dymów spawalniczych.
- Porażenia prądem elektrycznym w sytuacji, gdy sprzęt działa wadliwie.
- Uszkodzenia słuchu z powodu zbyt dużego hałasu.
- Bóle nóg, pleców i rąk związane z utrzymywaniem niewygodnej pozycji ciała podczas spawania.
Zdarza się, że spawanie zaliczane jest do prac szczególnie niebezpiecznych. Ma to miejsce w szczególności wówczas, gdy w pobliżu składowane są materiały łatwopalne albo też, jeśli czynności wykonuje się w niewielkich, zamkniętych pomieszczeniach. Może się okazać, że w niektórych warunkach konieczna jest asekuracja drugiej osoby.
Zasady BHP stosowane podczas prac spawalniczych
Przede wszystkim należy stosować odzież ochronną, a także sprzęt w postaci rękawic, ochronników słuchu, okularów ochronnych, gogli lub przyłbic. Środki ochrony indywidualnej mają za zadanie chronić zdrowie i życie pracownika. Niezwykle ważne jest również zabezpieczenie materiałów palnych, które znajdują się w miejscu (oraz w pobliżu) wykonywania czynności spawalniczych. Mogą być nimi towary wykonane z papieru, drewna, a także produkty chemiczne oraz łatwopalne konstrukcje budynku. Należy także dokonać analizy czynności, jakie wcześniej odbywały się w miejscu pracy, w którym ma odbywać się spawanie. W celach bezpieczeństwa, trzeba sprawdzić zawartość łatwopalnych cieczy i gazów, jakie wciąż mogą unosić się w powietrzu.
W trakcie spawania, w pobliżu musi znajdować się sprzęt służący do ewentualnego gaszenia pożaru. Również po zakończonej pracy należy dokładnie obejrzeć całe pomieszczenie. Bardzo istotne jest regularne kontrolowanie stanu używanego sprzętu. W celu odciążenia kręgosłupa i nóg, warto stosować także specjalne maty, które można położyć na podłodze. Zwiększają komfort podczas wielogodzinnej pracy w pozycji stojącej. Pomieszczenie, w którym wykonuje się prace spawalnicze, powinno posiadać odpowiednią wentylację i klimatyzację, dzięki czemu można uniknąć zanieczyszczenia powietrza, a także zadbać o odpowiednią temperaturę. Spawanie może łączyć się z podnoszeniem ciężkich elementów. Najlepiej, jeśli w jak największym zakresie stosowane są urządzenia, które znacznie ułatwią wykonywanie tego rodzaju czynności.
Odzież robocza dla spawacza
Odzież ochronna pełni wyjątkowo ważną funkcję w zawodzie spawacza. Dzięki niej można uniknąć wielu bardzo poważnych zagrożeń związanych głównie z poparzeniem ciała. Wśród odzieży roboczej, która powinna być stosowana przez osoby spawające, znajdują się długie spodnie ochronne, które mogą występować w formie ogrodniczek. Często stosuje się również kombinezony. Również ręce powinny zostać jak najlepiej zasłonięte. Wybrana odzież ochronna musi składać się z niepalnych materiałów. Dzięki temu można skutecznie uniknąć oparzeń.
Obuwie ochronne
Istotne wśród odzieży roboczej są odpowiednio dopasowane buty ochronne. W przypadku pracy spawacza, ważne jest to, aby zakrywały część ciała między nogawką, a stykiem obuwia. Ma to duże znaczenie odnośnie możliwości wpadnięcia tam iskier, które mogłyby spowodować oparzenie. Warto również wybrać takie buty ochronne, które posiadają specjalne bezpieczne sprzączki. Dzięki nim w razie nagłej sytuacji, obuwie można natychmiast ściągnąć. Buty robocze dla spawacza muszą wykazywać odporność wobec iskier, a także powinny być antystatyczne i antypoślizgowe.
Okulary ochronne
Niezwykle ważny jest dobór odpowiednich okularów ochronnych oraz innych środków służących zabezpieczeniu narządu wzroku. W środowisku, w którym pracownicy są narażeni na odpryski oraz intensywne światło, okulary ochronne, gogle lub przyłbice są niezastąpione. Właściwe środki ochrony oczu muszą zostać dopasowane do stosowanej metody spawania, a także panujących warunków. W przypadku spawania łukowego nie należy stosować gogli ani okularów ochronnych lecz przyłbice. Natomiast podczas spawania gazowego bądź lutospawania, najczęściej używa się gogli, a czasami także przyłbic lub okularów ochronnych. Gogle spawalnicze, tak jak i okulary ochronne sprawdzają się wszędzie tam, gdzie nie ma ryzyka uszkodzenia skóry twarzy. Okulary ochronne można stosować głównie podczas lutowania twardego.
Rękawice ochronne
Ważnym elementem są także rękawice robocze. Na rynku istnieją zarówno rękawice spawalnicze, jak i rękawice typu spawalniczego. Jednak to te pierwsze zapewniają wymagany poziom ochrony. Do spawania należy stosować rękawice, które wykazują odporność na ogień, a także wysoką temperaturę. Dobór rękawic ochronnych ma ścisły związek z wykonywaną metodą spawania. Na podstawie normy PN-EN 12477 wyróżnia się:
– typ A – więcej właściwości ochronnych (prace spawalnicze metodą MIG/MAG i MMA).
– typ B – przewaga właściwości manualnych nad ochronnymi (prace spawalnicze metodą TIG).
– typ A/B – spełnia wymagania obu typów.
Ochrona dróg oddechowych
Często stosowane są także maski lub półmaski ochronne. Zapobiegają wdychaniu szkodliwych substancji, jakie zawarte są w dymie spawalniczym. Filtry znajdujące się w maskach powinny skutecznie wychwytać wszelkie gazy oraz cząstki stałe. Bezwzględnie należy pamiętać o ich regularnej wymianie.
Ochrona słuchu
Nauszniki przeciwhałasowe stanowią często niezbędny element. Ich podstawowym parametrem jest wartość tłumienia hałasu. Należy wybrać takie, aby chroniły słuch, ale jednocześnie całkowicie nie odizolowały użytkownika. Mogłoby okazać się to niebezpieczne choćby w przypadku uruchomienia alarmu przeciwpożarowego. Nauszniki przeciwhałasowe zakrywają szczelnie małżowiny uszne. Czasze, które tłumią dźwięk są dociskane poprzez specjalną sprężynę. Nauszniki można dopasować do przyłbic.
Odzież robocza, jak i sprzęt w postaci okularów ochronnych, rękawic czy masek, musi być zgodna z określonymi normami. Tylko wówczas można skutecznie zapobiegać zagrożeniom. Wysokiej jakości odzież ochronna jest kluczem do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy podczas spawania.
