Consorte BHP

Blog poświęcony Bezpieczeństwu i higienie pracy

Przemysłowy hełm ochronny – wymagania przy pracy na wysokości

Zgodnie z art. art. 2376.§ 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.), pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.§ 3 tego samego artykułu uściśla, że środki ochrony indywidualnej dostarczone pracownikowi muszą spełniać określone normy. W przypadku przemysłowych hełmów ochronnych jest to norma PN-EN 397+A1:2013-04E Przemysłowe hełmy ochronne (wersja angielska), w skrócie PN-EN 397.

Co to jest hełm ochronny i do czego służy?

Hełmy ochronne chronią głowę zabezpieczając ją przed urazami mechanicznymi, które mogą powstać wskutek spadnięcia lub przemieszczania się przedmiotów a także wtedy, gdy pracownik uderzy głową o wystające elementy konstrukcyjne czy spadnie z wysokości. Przemysłowe hełmy ochronne powinny spełniać wymagania normy PN-EN 397:1997.

Wybór odpowiedniego hełmu ochronnego powinna poprzedzać analiza i ocena zagrożeń na stanowisku pracy oraz analiza sposobów redukcji ryzyka zawodowego związanego z tymi zagrożeniami.

Rodzaje i przeznaczenie hełmów ochronnych

Odpowiedni dobór hełmów jest niezwykle ważnym elementem zabezpieczenia pracowników przed wypadkami. Hełm powinien zostać dobrany z uwzględnieniem jego budowy i poziomu ochrony jaki zapewnia, co potwierdzają właściwe certyfikaty. Istnieją trzy główne rodzaje hełmów ochronnych, które różnią się od siebie konstrukcją i przeznaczeniem: lekkie, wysokoskuteczne oraz hełmy przemysłowe spełniające normę PN-EN 397.

Przemysłowy hełm lekki to rodzaj czapki ochraniającej skórę głowy w sytuacji uderzenia o twarde oraz nieruchome przedmioty. Powinien on spełniać wymagania normy EN 812.

Gdy do zagrożeń związanych z uderzeniem o nieruchome, w tym zawieszone obiekty, dochodzi obawa związana ze spadającymi przedmiotami, pracownik powinien korzystać z przemysłowego hełmu ochronnego (norma PN-EN 397). Taki hełm chroni również przed negatywnymi skutkami ściskania poprzecznego, kontaktem z odpryskami stopionego metalu czy z prądem elektrycznym. Można go używać w bardzo wysokiej i niskiej temperaturze. Jego odporność może być podniesiona dodatkową normą EN 50365. Wówczas można go stosować podczas kontaktu z instalacjami znajdującymi się pod napięciem.

W sytuacji, gdy tych zagrożeń jest więcej i pracownik dodatkowo narażony jest na ostre i spadające skośnie przedmioty, a także przemieszczające się w powietrzu ładunki, wówczas niezbędne będzie użycie wysoko skutecznego hełmu przemysłowego, zgodnego z normą EN 14052. W przypadku takich hełmów, najlepsza absorpcja energii może wynieść 110 dżuli lub więcej (z boku 50 dżuli). Produkty z tej kategorii mają swoje zastosowanie w górnictwie, tunelowaniu, rafineriach, podczas prac przy ciężkich konstrukcjach czy rozbiórkach.

Jeśli chodzi o takie branże jak budownictwo, obsługa transportu czy inżynieria zalecane są hełmy wytrzymujące uderzenie o energii 80–110 dżuli lub 50–80 dżuli, jeżeli ryzyko uderzenia z boku lub występowania spadających obiektów jest minimalne. Jednocześnie mają być zgodne z normą EN 397.

W przypadku prac związanych z takimi obszarami jak energia wiatrowa, rusztowania, telekomunikacja i media, hełmy powinny spełniać też normę EN 12492 – kaski dla alpinistów.

W końcu mamy czapki, które są zgodne z normą EN 812 i tu odporność na uderzenia wynosi jedynie 12 dżuli. Stąd taka ochrona głowy może być odpowiednia podczas wykonywania prac telekomunikacyjnych, obsługiwania oświetlenia czy stanowiska przy produkcji.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że wymagania norm EN 397 i EN 12492 w pewnym zakresie wykluczają się. W szczególności dotyczy to wymagań paska podbródkowego, który zgodnie z zapisami Rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ma być zastosowany podczas pracy na wysokości. Dobrą praktyką jest używanie pasków podbródkowych, które mają więcej niż dwa punkty mocowania. Jednak określenie normy z jaką mają być zgodne paski podbródkowe jest zadaniem wymagającym komentarza.

Paski podbródkowe spełniające normę EN 12492 przystosowane są dla sportowców alpinistów, a paski podbródkowe spełniające normę EN 397 do zastosowań przemysłowych. I tu pojawia się problem, bo jak zaklasyfikować pracowników pracujących na linach (w dostępie linowym), którzy na przykład myją elewację budynku? Czy to jest sport czy przemysł? Znacznie łatwiejsza jest interpretacja pracy na wysokości, ale bez dostępu linowego, na przykład na rusztowaniach – tu konieczne jest spełnienie tylko normy EN 397.

Nawiązując do branży czy nawet konkretnych stanowisk, które wymagają korzystania ze specyficznego sprzętu do ochrony głowy, można dokonać kolejnego podziału, wymieniając pośród nich hełmy:

– budowlane

– do prac wysokościowych

– górnicze

– hutnicze

– elektroizolacyjne

– dla kanalarzy i dla leśników.

To w jaki sposób hełm zostaje zaprojektowany i wykonany, zależy od jego przeznaczenia. Wymienione środki ochrony indywidualnej różnią się spełnionym zakresem dodatkowych wymagań dla hełmów ochronnych (właściwości antyelektrostatyczne, wyposażenie w pasek podbródkowy), a także dodatkowym wyposażeniem, takim jak uchwyty na lampę górniczą, ochronniki słuchu czy osłony twarzy.

Jednak jak zauważa Paweł Górski: – Warto dodać tu jeszcze, że szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej, w tym hełmów ochronnych, opisane są w załączniku nr 2 „Rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy”. W załączniku tym wyszczególnione są zagrożenia i prace, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej (np. upadki z wysokości czy zagrożenia elektryczne, prace budowlane czy na stacjach energetycznych). Nie jest to wcale lista zamknięta, a końcowa decyzja o wprowadzeniu wymagania stosowania hełmów ochronnych należy do pracodawcy i powinna wynikać z oceny ryzyka zawodowego.

Natomiast trzeba przy tym pamiętać, że jedyną normą, z którą muszą być zgodne np. przemysłowe hełmy ochronne, aby być środkiem ochrony indywidualnej, jest norma PN-EN 397+A1:2013- 04. Wprowadzenie dodatkowych wymogów, w tym spełnienia przez przemysłowe hełmy ochronne normy PN-EN  12492:2012, jest dobrowolną decyzją pracodawcy, jednak nie może to być związane z jakąkolwiek rezygnacją z respektowania wymagań normy podstawowej.

Odwiedź Sklep z artykułami BHP

Najnowsze artykuły